Zingen op grafstenen
De oude kerk van Oostzaan.
Als je van het dorp Oostzaan alle korsten als nieuwbouw, winkelcentra, verbrede wegen en parkeerplaatsen zou kunnen weg krabben, dan glanst er in het oude centrum een prachtige parel: de Nederlands Hervormde kerk. Een hoog kruisvormig gebouw met lange ramen en een groen torentje als een vrolijke puntmuts. Voor de kerk kruisen de vier winden elkaar. Met Zuid kom je bij het IJ en Amsterdam, West voert je naar de Zaan en Zaandam, Noord brengt je via de Haal naar Purmerend en Oost leidt je naar de begraafplaats en toont je het voorheen oneindige waterland vol sloten en slootjes, rietkragen, watervogels en joelende wolkenpartijen.
De kerk staat daar al heel wat jaartjes, zo’n 250 jaren om preciezer te zijn en heeft heel wat dorpelingen zien komen en gaan. Vooral binnen is het erg mooi met zijn ingehouden: rood portaal, witte zuilen, lichtblauwe balken, en dito hemel, waar in kroonluchters en miniatuur scheepjes zweven. Oostzaan is de bakermat van mijn familie. Zondag op zondag gingen mijn voorouders hier ter kerke. Om me aan te sluiten bij die stoet, heb ik er ooit op kerstavond een dienst bijgewoond en weekhartig mee gezongen over de baby die vrede op aarde zal brengen.
De gebeurtenissen in Parijs, de bloedige wraak van twee moslims, voerden mij terug naar die kerstdienst in Oostzaan. In de kerk klonk Vrede op aarde, maar onder mijn voeten lagen oorlogszuchtige figuren voor eeuwig uit te rusten. De bekendste is natuurlijk zeerover Claas Compaen. Een krullerige grafsteen met daarop een zeilschip uit de zeventiende eeuw maar zonder tekst wordt als de zijne aangewezen. Kennelijk had hij nog wat geld overgehouden van zijn rooftochten over de wereldzeeën. De schatten en schepen die hij buit maakte, verpatste hij bij de moslims in de zeeroversnesten van Berberije, de kust van Noord-Afrika. Die waren daarheen teruggevlucht toen het christendom de staatsgodsdienst werd in Spanje. Compaen deed graag zaken met de moslim-helers, maar draaide ze nog liever een poot uit. Meer dan eens nodigde hij zo’n heler aan boord uit voor een copieuze maaltijd en gijzelde dan zijn gast voor een hoog losgeld.
De grafstenen zijn afgedekt door plankieren.
Een andere grafsteen ligt onder het plankier dat de voeten van het kerkvolk warm moet houden. Ik heb het zelf nooit gezien en heb mijn wijsheid uit de plaatselijke krant. Het gaat om een hele verre oom van mij Sijmen Claesz Rep (1700 – 1773) en het opvallende is dat een er een wapen in uitgebeiteld is: een schild met erboven een engelenkopje en erop een staand en een gekanteld kruis, het Sint Andrieskruis. Volgens de krant mag je dat Andrieskruis in je wapen voeren als je aan de kruistochten hebt deelgenomen. Verre-verre-oom Simon moet dus een afstammeling van een kruisvaarder zijn geweest, één van de honderdduizenden christenstrijders die oprukten om Jeruzalem te bevrijden van de moren, de mohammedanen of de moslims of hoe je zo ook noemt. Geen van drieën overleeft een nekslag met het zwaard, een pijl door het hart of de val van een stadsmuur. In 1099, toen de kruisvaarders voor het eerst Jeruzalem innamen, moordden ze alle inwoners uit, 20.000 mensen in totaal.
Het is niet bekend welke connectie er is tussen mijn verre-verre oom Simon en de Middeleeuwse Rep. De geschreven geschiedenis van Oostzaan stopt in 1573, toen brandschattende Spaanse troepen de kerk en een groot deel van het dorp in brand staken en alle documenten verloren gingen.
In 1272 eindigde de laatste kruistocht. Jeruzalem bleef tot 1917 in moslimhanden. Veel goeds hebben de kruistochten niet opgeleverd. Wellicht alleen wat helderheid. Aanvankelijk dacht Europa dat de islam een afscheiding van het christendom was en dat Mohammed eerst een priester was geweest. Nog tijdens de Vijfde Kruistocht meende Franciscus van Assisi dat de moslims niet gedood, maar bekeerd moesten worden. De monniken die daarop onder moslims verkondigden dat Mohammed een bedrieger was, hebben dat dikwijls met een gruwelijke dood moeten bekopen.
Het ging er hard aan toe op de kruistochten.
Sinds de kruistochten is het nooit meer goed gekomen tussen christenen en moslims. Er wordt nog wel vaak aan gerefereerd. Osama Bin Laden zei dat zijn aanslagen ook een wraak waren voor de kruistochten en president Bush wilde een kruistocht na de aanval op de Twin Towers in New York. Het Midden-Oosten is een instabiele en onrustige regio gebleven.
Vrede op aarde, zongen we die kerstavond in Oostzaan, maar niet luid genoeg. Zingen richt weinig uit tegen Kalasjnikovs. Net zoals Kalasjnikovs weinig uitrichten tegen ons christendom. Dat lijkt vanzelf uit te sterven. Er zijn nauwelijks kerkgangers meer en het woord klinkt hol in de lege kerken. Als het benauwd wordt roepen we geen god meer aan, maar klonteren als zure melk samen in massale, emotionele demonstraties en prevelen nieuwe toverspreuken. Stop zinloos geweld. Je suis Charlie.
Maar: bestaat zinvol geweld? Ben ik echt Charlie? Nee, niet mijn karakter. Ik schrijf en teken graag (ik maakte ooit spotprenten voor mijn krant), maar nooit om mensen pijn te doen, te kwetsen, te beledigen. Vrijheid van meningsuiting kan niet blijven bestaan zonder respect voor je medemens. Zonder dat, zonder tolerantie voor andere opvattingen, zijn we snel terug in de Middeleeuwen, worden we weer net zo bang voor dood en hel als toen, wordt het geloof opnieuw met het zwaard verkondigd.
Moslim-extremisten zijn er reeds aangekomen.
29 januari 2015 om 14:48
Amen!
1 februari 2015 om 12:03
Mooi!
8 februari 2015 om 11:36
Wat Ella en Ria schrijven….daar sluit ik mij graag bij aan.