Mijn ding
Taal is ook mijn ding, maar dat taal leeft vind ik lastig. Het betekent namelijk dat je steeds opnieuw een dikke Van Dale moet aanschaffen. Die kost € 179,00. En aan de Van Dale officiële scrabblewoordenlijst ( € 24,99 ) moet ik sinds 2012 al 447 nieuwe woorden bijschrijven en 77 schrappen. Dat krijg ik nooit netjes voor elkaar. En in de Scrabblewoordenlijst-app kan ik helemaal niets veranderen. Woorden, waarmee ik vier jaar geleden geweldig scoorde, worden nu bits afgekeurd.
Dat ook de spreektaal verandert vind ik helemaal jammer, zeker als dat om opportunistische redenen gebeurt. De NOS-sportverslaggever vond het kennelijk stoer en mannelijk om te melden dat de voetballers zeiknat waren door de regen. Zeiknat vind ik een ordinair woord, ongepast voor het podium van de NOS-televisie. Ik zou over dat woordgebruik pissig kunnen worden. Gek genoeg klinkt pissig niet ordinair in mijn oren, terwijl beide woorden het over dezelfde vloeistof hebben.
C. Jetses tekende prachtige illustraties in onze kinderbijbel.
De belangrijkste taallessen heb ik niet op school gekregen, maar vroeger thuis. Iedere dag lazen we na het eten een stukje voor uit de bijbel. Eerst was dat de kinderbijbel: Groot Vertelboek voor de Bijbelse Geschiedenis door Anne de Vries met prachtige illustraties van C. Jetses. Later de trouwbijbel van onze ouders, zonder illustraties. Een gevlochten leeslint hield bij waar we gebleven waren, want soms was er geen touw meer aan vast te knopen. En weer later mochten wij zelf voorlezen. En als er iemand jarig was, negeerden we het leeslint en mochten we zelf een passende tekst uitzoeken. Dat werd dan meestal de psalm met het getal van de jarige. Gelukkig heeft niemand in onze familie de 119 jaar gehaald, want psalm 119 is een kanjer van zeven pagina’s lang.
Dat voorlezen was niet altijd een pretje. Psalmen met hun ritme en herhalingen waren het gemakkelijkste, maar het leeslint lag daar zelden. En echt moeilijk werd het als je in Leviticus, Numeri en Deuteronomium belandde met hun eindeloze en merkwaardige bouw- en leefinstructies. Je struikelde over al die bijzinnen, komma’s en bizarre woorden: krijten, loochenen, degenen, maagschap, offerande, uitvaagsel, kinnebak, murmureren, maar we zouden ze nooit vergeten. Verderop in de bijbel kwam er weer wat leven in de brouwerij. Als Simson met een ezelskaak duizend man doodslaat. En als Rachab, de hoer, die met de verspieders sliep, hen aan het beddenlaken laat ontsnappen.
De verspieders keren terug na hun spannende avonturen.
Een van mijn gênante geneugten was het beluisteren van het EO-programma Nederland zingt, waarin ik me weer terug waan in de volle, zingende kerken van mijn jeugd. Dat was prachtig en inspirerend. Nu valt mij vooral het archaïsche karakter op. Wat voor teksten zijn dat in hemelsnaam? Ik ben in mijn jeugd getraind in al die geheimzinnige woorden en pseudoniemen, maar heel Nederland toch niet?
Het is bijna advent, kondigt de presentatrice aan. Plechtig wordt de ‘Lofzang van Maria’ gezongen, maar voor ongetrainde oren is dit dubbelzinnige wartaal.
Mijn geest mag blij den heer, mijn zaligmaker noemen, die, in haar lage staat, zijn dienstmaagd niet versmaadt.
Lage staat? Dienstmaagd niet versmaden?
Laat volk bij volk tesaam, (?) barmhartigheid (?) verwachten, nu hij de zaligheid (?), voor wie hem vreest, bereidt(?), door al de nageslachten.(??)
Later wordt het lied ‘Op U mijn Heiland blijf ik hopen’ gezongen, Opnieuw in die ondoorgrondelijke Tale Kanaäns:
O gij, wiens aard’ en hemel zingen, verkwik mij met uw heil’ge gloed. Kom met uw zachte glans doordringen, o zon van liefde, mijn gemoed (Gemoed? Dat zijn toch vrouwenborsten?).
Vervul o heiland, het verlangen, waarmee mijn hart uw komst verbeidt (?). Ik wil in ootmoed (?) u ontvangen (?), mijn ziel en mijn zinnen(?) zijn bereid (?).
Doe intocht heer in mijn gemoed (??)
Salomon velt zijn oordeel, volgens C. Jetses.
De tekstschrijvers van al die liederen houden er de vreemde gewoonte op na door heel veel lettergrepen te verdonkeren, waardoor onbegrijpelijke kindertaal ontstaat:
De vredop aarden in mijn ziel.
Daar is uit swerelds duistre wolken.
Hij laat niet hulploos staan.
Nou ja, kindertaal? Ik ben blij dat mijn kleinzoon niet naast mij op de bank zit, want hoe kan ik hem uitleggen wat er bedoeld wordt in het laatste couplet van de uitzending?
Des heren ijver zal bewerken, dat Hij de zetel, u bereid, met recht en met gericht zal sterken. Hem zij de lof in eeuwigheid.
Wat is er gebeurd met al de prachtige liederen van die bevlogen dichters uit de jaren zestig: Jan Willem Schulte Nordholt, Ad den Besten, Guillaume van de Graft en Jan Wit? Die spraken heldere mensentaal en verduisterden geen e-tjes als hun woorden niet pasten bij de muziek.
Gij zult geen e-tjes verdonkeremanen.
3 december 2015 om 11:33
Jelte – er werden wel ergere dingen verdonkeremaand dan de e-tjes. Welke letter is hieronder weggewerkt? Hint: wat rijmt er op trouw?
Vaste rots van mijn behoud, als de zonde mij benauwt, laat mij steunen op uw trouw, laat mij rusten in uw schauw, waar het bloed door u gestort, mij de bron des levens wordt.
3 december 2015 om 21:35
d?