Wat vind ik op de heide? (3)
Natuurlijk is er nog veel meer historie te vinden op de heide: bijvoorbeeld de duizenden voetstappen die de schilder Anton Mauve er heeft gezet. Mauve is weer actueel door de grootste overzichtstentoonstelling ooit van zijn werk in twee musea, Teyler in Haarlem en Singer in Laren.
Mauve is voor velen synoniem geworden met de Gooise heide en haar schapen, die hij honderden malen heeft geschilderd, van achteren als ze de heide opgingen en van voren als ze terugkeerden. De Amerikanen waren dol op Mauve’s schapenkuddes, vooral op de sheep coming. Daarvoor betaalden ze graag meer dan voor de sheep going.
Foto: ‘Sheep going’ van Anton Mauve.
De schapen klaar om Singer binnen te gaan.
De schapen van de Gooise heide brachten een ongewild eresaluut aan de schilder, die hen beroemd heeft gemaakt, toen in september 2009 het Singer Museum zijn deel van de expositie officieel opende. Ze waren met z’n dertigen naar het museum gekomen voor een tableau vivant met een schilderende Mauve, ter ere van de officiële gasten. De schapen zagen evenwel kans ook het museum binnen te gaan. Ze raakten in de war toen ze geen afbeeldingen van zichzelf zagen, maar spiegelende glazen deuren en een spiegelwand. Het kostte veel moeite de dieren weer naar buiten te krijgen.
Om echt in de voetstappen van Mauve te treden, moet je ten noorden van Laren zijn. Vlak bij het heitje, waar hij graag schilderde, is later een straat naar hem genoemd, het Mauvezand. In Blaricum is een Mauvelaan en op de Larense Brink staan een Mauvepomp en het ateliercafé Mauve.
Mauve behoorde tot de Haagse school met zijn voorliefde voor realistische landschappen in impressionistische kleuren, aanvankelijk vrij somber, maar allengs vrolijker en bonter. In 1882 maakte zijn vriend Albert Neuhuys hem attent op het schilderachtige Laren en samen trokken ze er met veldezel en schilderskist de natuur in. ‘Het is aandoenlijk mooi hier, van een fijnheid van lijnen en lieflijke poëzie straalt uit alles: binnenhuizen, wegen, akkers, prachtige heide en boschjes en de menschen is van het liefste soort dat te bedenken is’, schreef hij aan Jet, zijn vrouw.
Aanvankelijk schilderde hij er alleen in de zomermaanden, maar in 1885 besloot hij zich definitief in Laren te vestigen. Hij kocht er de villa ‘Ariette’, genoemd naar zijn vrouw, aan de Naarderstraat 48.
Mauve zette in Laren de kroon op zijn oeuvre. Zijn werk werd steeds dramatischer en gewilder. Zijn schaapskuddes werden, zegt men, nog nat van zijn ezel verkocht aan gretige Amerikanen. Sheep going en sheep coming. Zijn vrouw werkte hard mee aan het artistieke en financiële succes van haar man. Zij maakte dagelijks zijn schilderskist klaar, zorde voor de paneeltjes, schone lappen, penselen en verf.
Onbewoonbaar krot in Laren.
Het was een geïdealiseerd droombeeld, dat Mauve en zijn geestverwanten schilderden. Naast de villa’s van Laren stonden ook veel zeer schamele woningen, waar geen rozengeur en romantiek was. Net ver van Mauves villa stond deze woning (foto van Ernst Wortel), waar drie gezinnen moesten huizen. Het was onbewoonbaar verklaard, maar werd toch bewoond. Geen schilder keek er naar.
Lang heeft Anton Mauve niet in Laren gewoond. Al na twee jaar, op 5 februari 1888, overleed hij tijdens een bezoek aan familie in Arnhem. Het werk van Anton Mauve is in Haarlem en Laren te zien tot 17 januari 2010.